On je za portal Free media rekao da su u to vreme objavljivani brojni tekstovi o ugroženosti Srba na ovim prostorima, njihovom masovnom iseljavanju, napadanju, ali i da se Sandžak priprema za rat i stvaranje države.
“Zahvaljujući medijima ljudi su počeli da se osećaju ugroženo i da se mobilišu i okupljaju oko vlasti. To je jednostavan, nacionalistički model, da ubedite ljude kako su ugroženi, jer se ljudi prirodno plaše za porodicu i sebe, a onda ih okupite oko jakog nacionalnog vođe“, kaže Popović.
On je istakao da je zaključio na osnovu analize objavljivanih tekstova u štampanim medijima, koji su bili pod kontrolom vlasti (Politika, Večernje novosti, Politika ekspres, nedeljnici Duga, Intervju i Svet), u periodu od 1989. do 1992. godine, da je ciljano rađena proizvodnja neprijatelja.
“Nacionalizam bez neprijatelja nema mnogo smisla, ne može da opstane. U jednom trenutku su neprijatelji bili Slovenci, Hrvati, Albanci, a polako, kako su se bližile devedesete godine, tadašnji Muslimani, danas Bošnjaci, postaju sve značajniji neprijatelji“, pojašnjava Popović.
Dragan Popović, direktor Centra za praktičnu politiku
Kaže da mu je tokom ovog istraživanja bio najzanimljiviji deo tokom 1989. i 1990. godine, jer se u tom periodu najbolje vidi prelaz i lom politike, odnosno otvaranje novih priča.
“Državna štampa počinje da preslikava priče sa Kosova na Sandžak, pa se masovno objavljuju tekstovi o silovanju Srpkinja od strane Muslimana, o iseljavanju srpskog stanovništva. Uz veliku podršku medija tada dolazi do alternativnog organizovanja Srba u Novom Pazaru oko udruženja ‘Ras’, na čijoj osnivačkoj skupštini je bio prisutan Antonije Isaković. Tu je naročito zanimljiv deo, koji nije dovoljno obrađen, da je njima posebna meta bio tadašnji Odbor Saveza Komunista u Novom Pazaru“, rekao je on za naš portal.
Direktor Centra za praktičnu politiku ukazuje na zanimljiv, a prilično zaboravljeni segment istorije, da su tada Srbi i Bošnjaci, koji su bili na čelu Saveza komunista pokušavali da smire situaciju, a da su u to vreme bili tema velikih napada u Politici ekspres.
“Dalje, kako se situacija usložnjavala, počinje pretvaranje islama u neprijatelja. Bošnjaci u Novom Pazaru se povezuju s Homeinijem, kako su deo svetskog pokreta, da je to zelena transferzala i polako se u priču uključuju samoproglašeni naučnici i stručnjaci iz Beograda koji kao pojašnjavaju javnosti sve to“, kaže on.
Ističe da u tim tekstovima nema osnovnog novinarskog pravila, a to je izjava ili stav druge strane.
Pojašnjava da se sve zapravo umnožavalo sa višestranačkim izborima, kada je osnovana Stranka demokratske akcije (SDA) Sandžaka, potom Muslimansko nacionalno vijeća (danas Bošnjačko nacionalno vijeće), kasnije i Liberalno bošnjačka organizacija (LBO).
“Jedan od glavnih pikova bio oktobar 1991. godine, kada je organizovan referendum o autonomiji Sandžaka. Tada je bilo pravo divljanje u štampi, sve je bukvalno ličilo na pripremu rata. Svi tekstovi su bili o otcepljenju, o tome da SDA Sandžaka ima paravojne formacije, pozivaju se policija i vojska da reaguju, nakon čega vojska i dolazi u sandžačke gradove“, kaže Popović.
On smatra da bi veoma zanimljivo bilo istražiti temu kako je Sandžak, stešnjen između Bosne i Kosova, izbegao rat, uz ovakvu medijsku pripremu, uz oružje kojeg je bilo svuda.
Na naše pitanje šta je danas drugačije kada su mediji u pitanju, Popović kaže da i dalje preovlađuje partijski kontrolisana štampa, ali da su društvene mreže prilično promenile situaciju.
“Kada danas pričate o tom vremenu, mladi ljudi ne razumeju da tada nije bilo alternativnog izvora informisanja, osim Studija B, koji je mogao da gleda samo neko ko je živeo u Beogradu. Na žalost, ostala je ta podređenost medija, koji danas služe za ustoličenje drugog lidera. Pojedini ljudi u medijima, koji jedva da mogu da se nazovu novinarima, prihvataju da budu propagatori, odrekli su se svih pravila profesije, ne poštuju etiku, već su prosto u službi ustoličenja i vlasti jednog čoveka. Dakle, slično kao i pre 30 i više godina, a mislim da ćemo se mi još dugo boriti sa tom pojavom“, zaključio je on.
Popović je ovo istraživanje predstavio na međunarodnom naučnom skupu “Bošnjaci u društveno-političkim procesima od 1991. godine do danas”, koji je organizovalo BNV povodom Dana bošnjačke zastave.
Ukoliko ste propustili, vašoj pažnji preporučujemo dokumentarni serijal od tri video emsije “Sećanje na devedete“, koje je portal Free media uradio prošle godine, a u kojem smo preneli priču, sećanja i strahove ovdašnjih žena na taj period.
Sećanje na devedesete godine – Potisnute traume 1. emisija OVDE
Sećanje na devedesete godine – Potisnute traume 2. emisija OVDE
Sećanje na devedesete godine – Potisnute traume 3. emisija OVDE
A.Bajrović
